Orzeczenia
2013.06.27, wyrok Sąd Najwyższy, sygn. akt I CSK 617/12
1. Roszczenie informacyjne zmierzające do uzyskania danych niezbędnych do określenia wysokości należnych współtwórcom wynagrodzeń i opłat powinno poprzedzać zgłoszenie roszczenia o ich zapłatę, gdyż każde żądanie zapłaty musi być określone w pozwie kwotowo (zob. art. 187 § 1 pkt 1 k.p.c. i art. 19 § 1 k.p.c.)....
2. Stosowne wynagrodzenie w rozumieniu art. 70 ust. 21 (poprzednio ust. 2) pkt 4 u.p.a.p.p. to takie wynagrodzenie, jakie współtwórca otrzymałby, gdyby korzystający z utworu audiowizualnego czynił to na podstawie umowy (...)....
3. Domniemanie przewidziane w tym przepisie obejmuje - na polach eksploatacji określonych zezwoleniem - cały repertuar organizacji zbiorowego zarządzania, w tym utwory zagranicznych twórców oraz artystów wykonawców. Musi być ono - w myśl zasady asymilacji - rozumiane jednakowo w odniesieniu do twórców krajowych oraz zagranicznych. Nie ma zatem podstaw do różnicowania wyłączenia stosowania tego domniemania w zależności od przynależności twórcy do jednej z wymienionych grup....
2013.06.26, wyrok Sąd Najwyższy, sygn. akt V CSK 366/12
1. Opłaty określone wart. 20 ust. 1 p.a.p.p. ustanowione zostały jako rekompensata uszczerbku doznawanego przez podmioty praw autorskich i praw pokrewnych na skutek kopiowania, w ramach dozwolonego użytku osobistego, wprowadzonego w art. 23 p.a.p.p., który stosownie do art. 35 p.a.p.p., nie może naruszać normalnego korzystania z utworu lub godzić w słuszne interesy twórców. Instytucja dozwolonego użytku została zatem powiązana z przyznaniem uprawnionym do praw autorskich godziwej rekompensaty, co znalazło wyraz w postanowieniach dyrektywy 2001/29 (motyw 35 preambuły i art. 5 ust. 2 pkt b) oraz w art. 20 p.a.p.p....
2. Państwa członkowskie upoważnione zostały do ustanowienia godziwej rekompensaty w formie opłaty licencyjnej, obciążającej nie zainteresowane strony prywatne, ale te, które dysponują sprzętem, urządzeniami i nośnikami zwielokrotniania cyfrowego. Konieczny jest związek między stosowaniem takiej opłaty licencyjnej w odniesieniu do sprzętu, urządzeń oraz nośników a domniemanym przeznaczeniem tego sprzętu do celów zwielokrotniania na użytek prywatny. Nie jest natomiast wymagane ustalenie, że osoby fizyczne rzeczywiście sporządziły kopie na cele prywatne przy użyciu tego sprzętu i rzeczywiście wyrządziły szkodę autorowi chronionego utworu....
3. Udostępnienie tego rodzaju sprzętu (reprograficznego- przyp.) innym podmiotom z jednoznacznym zastrzeżeniem, że używany będzie do innego celu niż sporządzanie kopii do użytku prywatnego, wyłącza możliwość ponoszenia opłaty i stosowanie dyrektywy 2001/29....
4. Chodzi (...) o rekompensatę ogólnie rozumianego uszczerbku całego środowiska podmiotów, którym przysługują prawa autorskie lub prawa pokrewne. Wskazuje to na cywilnoprawny charakter opłat i roszczenia o ich zapłatę, które mają źródło w prawie autorskim (...), interpretowanym zgodnie z postanowieniami i celami dyrektywy 2001/29 (motyw 32 preambuły) oraz wykładnią jej art. 5 ust. 2 litera b, dokonaną wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości....
5. O unijnym charakterze sprawy decyduje objęcie jej stanu faktycznego zakresem przedmiotowym prawa unijnego, a prounijna wykładnia polega na interpretacji prawa polskiego z wykorzystaniem prawa unijnego jako wzorca, który musi być właściwy, odtworzony na podstawie przepisów unijnych, które obejmują swym zakresem stan faktyczny danej sprawy. Celem tego obowiązku jest zapewnienie, w ramach właściwości sądu krajowego, pełnej skuteczności prawa Unii przy rozpoznawaniu zawisłych sporów, w drodze odpowiedniej, najczęściej funkcjonalnej wykładni prawa krajowego. Taka wykładnia wpływa na rozumienie przepisów krajowych, może prowadzić do zmiany znaczenia nieostrych pojęć, a także modyfikacji dotychczasowej linii orzecznictwa(...). Może również dojść do odmowy zastosowania przepisów krajowych, ale przed podjęciem decyzji w tej kwestii, sąd powinien ustalić, z uwzględnieniem nie tylko tych przepisów, ale także wszystkich przepisów prawa wewnętrznego i przy zastosowaniu metod wykładni uznanych w tym porządku prawnym, czy nie uda się dokonać wykładni prawa krajowego, która byłaby zgodna z brzmieniem i celami dyrektywy. Jeżeli taka wykładnia nie jest możliwa, sąd krajowy nie powinien stosować przepisów krajowych sprzecznych z dyrektywą....
6. Rozumienie wyrazu „importer" użytego w art. 20 ust. 1 p.a.p.p. powinno być wyjaśnione w drodze przyjętych w doktrynie i w orzecznictwie reguł wykładni językowych, systemowych i funkcjonalnych. W ramach wykładni językowej wyróżnia się rozumienie danego pojęcia określone w słownikach języka polskiego jako powszechnie przyjmowane. W odniesieniu do zwrotu będącego terminem prawnym trzeba odwołać się w pierwszej kolejności do jego znaczenia w języku prawniczym - języku literatury prawniczej, języku orzecznictwa sądowego - dla danej gałęzi prawa, jeśli nie ma dla niego definicji legalnej w akcie prawnym, w którym został użyty, a następnie do powszechnego znaczenia językowego. W razie nieusunięcia wątpliwości w określeniu znaczenia danego zwrotu również przy zastosowaniu tych reguł, sięgnąć należy po dyrektywy interpretacyjne wykładni systemowej i celowościowej w obrębie danej dziedziny prawa. Nie ma takiej zasady wykładni, która nakazywałaby przenosić definicję zawartą w jakimś akcie prawnym na wszystkie akty całego systemu prawnego....
7. Znaczenie tego zwrotu (importer- przyp.) w słownikach języka polskiego wskazuje, że importerem jest osoba przywożąca towary z zagranicy do własnego kraju. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych należy do dziedziny prawa cywilnego i w ramach wykładni systemowej należy sięgnąć do Kodeksu cywilnego, któremu w doktrynie i w orzecznictwie przyznana jest szczególna pozycja, jako aktowi prawnemu o koherentnej i w miarę możliwości zupełnej oraz trwałej regulacji tej gałęzi prawa. Terminy i pojęcia używane przez kodeks traktowane są jako wzorcowe, domniemuje się, że inne ustawy nadają im takie samo znaczenie. Przepis art. 4495 § 2 zdanie drugie k.c. zawiera definicję importera, wskazując że jest nim ten, kto produkt pochodzenia zagranicznego wprowadza do obrotu krajowego w zakresie swojej działalności gospodarczej, co związane jest z uregulowaniem odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny. Przy ustalaniu zakresu znaczeniowego pojęcia „importer\" objętego art. 20 ust. 1 p.a.p.p. należy uwzględniać tę definicję, która nie odbiega od definicji objętej słownikami języka polskiego. Nie stanowi zatem przeszkody odwołanie się do definicji zawartej w uregulowaniu dotyczącym innej sfery stosunków cywilnoprawnych. Wykładnia celowościowa, związana z celem i charakterem opłat w ramach uregulowania należącego do obszaru prawa cywilnego, które nie stanowią obciążenia czynności sprowadzania urządzeń, a podlegają doliczeniu do ceny ich sprzedaży podmiotom uprawnionym do użytku prywatnego, prowadzi do wniosku, że za importera uważać należy podmiot, który w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej sprowadza z zagranicy Polski do Polski urządzenia i nośniki określone w art. 20 ust. 1 p.a.p.p., skonkretyzowane w rozporządzeniu Ministra Kultury z dnia 2 czerwca 2003 r. w sprawie określenia kategorii urządzeń i nośników służących do utrwalania utworów oraz opłat od tych urządzeń i nośników z tytułu ich sprzedaży przez producentów i importerów (Dz. U. Nr 105, poz. 991 ze zm.). Granice Polski są wyznaczone, nie zostały zniesione po uzyskaniu członkostwa w Unii Europejskiej. Natomiast traktowanie terytoriów państw członkowskich jako obszaru bez granic dotyczy swobody przepływu osób, kapitału towarów i usług w określonych sferach. Wyniki wykładni językowej, systemowej i celowościowej zezwalają na przyjęcie rozumienia pojęcia „importer\", które pozostaje w zgodzie z postanowieniami i celami dyrektywy 2001/29 oraz wykładnią dokonaną wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości z dnia 21 października 2010 r. Nie ma podstaw do zawężania tego pojęcia jedynie do sprowadzania urządzeń reprograficznych z państw nie będących członkami Unii Europejskiej. Ograniczenie to traktować należy jako wyjątek, mający zastosowanie jedynie w sferach, do których wprost odnosi go przepis obejmujący taką definicję....
8. W odniesieniu do obowiązku ponoszenia opłat na podstawie art. 20 ust. 1 p.a.p.p. chodzi o rekompensatę związaną z użytkiem prywatnym na obszarze Polski, nie mają zatem znaczenia dla jego istnienia i zakresu opłaty poniesione w kraju pochodzenia urządzenia lub nośnika. Odmienna wykładnia prowadziłaby do pozbawienia twórców i wydawców należnej im rekompensaty, co byłoby sprzeczne z dyrektywą 2001/29. Skoro opłata podlega wliczeniu do ceny urządzenia lub nośnika w kraju, to nie można podzielić zapatrywania, że będzie stwarzać barierę w swobodnym przepływie towarów....
2008.06.19, wyrok Sąd Najwyższy, sygn. akt V CSK 22/08
1. Przewidziane w art. 20 ust. 1 pkt 2 u.p.a. opłaty na rzecz organizacji zbiorowego zarządzania stanowią kompensatę uszczerbku doznawanego przez twórców i wydawców na skutek kopiowania w ramach dozwolonego użytku osobistego (art. 23 u.p.a.). W piśmiennictwie podkreśla się, że ustanowienie tych opłat koresponduje z wyrażoną w art. 35 u.p.a. normą, według której dozwolony użytek nie może naruszać normalnego korzystania z utworu lub godzić w słuszne interesy twórcy....
2. Artykuł 20 ust. 1 pkt 2 u.p.a. przyznaje przeciwko producentom i importerom urządzeń reprograficznych umożliwiających kopiowanie całości lub części egzemplarza opublikowanego utworu roszczenie o opłaty z tytułu sprzedaży tych urządzeń nie bezpośrednio twórcom i wydawcom, lecz organizacjom zbiorowego zarządzania działającym na rzecz twórców lub wydawców. W konsekwencji znaczenie art. 20 ust. 4 u.p.a. sprowadza się do określenia zakresu, w jakim roszczenie o należne opłaty przysługuje organizacji (organizacjom) zbiorowego zarządzania działającej (działającym) na rzecz twórców, a w jakim - organizacji (organizacjom) zbiorowego zarządzania działającej (działającym) na rzecz wydawców. Kwestia podziału opłat zainkasowanych przez organizację zbiorowego zarządzania działającą na rzecz wydawców pomiędzy wydawców nie jest objęta regulacją art. 20 ust. 1 pkt 2 i ust. 4 u.p.a., a zatem nie wchodzi w ogóle w materię niniejszej sprawy. Ustanowienie zasad podziału opłat zainkasowanych na podstawie art. 20 ust. 1 pkt 2 i ust. 4 u.p.a. przez organizację zbiorowego zarządzania działającą na rzecz wydawców jest zadaniem tej organizacji, przewidzianym we wskazanym w art. 20 ust. 5 u.p.a. rozporządzeniu właściwego ministra....