Orzeczenia
2013.12.18, wyrok Sąd Okręgowy w Warszawie, sygn. akt XXIV C 256/12
1. Uzyskanie przez autora wynagrodzenia na podstawie art. 70 ust. 2 pr.aut. z samej swej istotny niewątpliwie stanowi prawo o charakterze majątkowym, przysługujące z uwagi na przesłankę bycia twórcą określonego utworu „wkładowego"....
2. Wynagrodzenie z art. 70 ust. 2 pr.aut. ma charakter dodatkowy i istnieje obok uprawnień producenta utworu audiowizualnego. Jednakże na tej podstawie nie sposób uznać, że wynagrodzenie to nie stanowi autorskiego prawa majątkowego współtwórców. W świetle ogólnych reguł wyrażonych w art. 8 pr.aut., prawo autorskie przysługuje twórcy zaś na mocy art. 17 pr. aut. twórcy przysługuje m.in. wyłączne prawo do wynagrodzenie za korzystanie z utworu. Powyższe obowiązuje, o ile ustawa nie stanowi inaczej. Taką sytuację przewiduje art. 70 ust. 1 pr.aut., zgodnie z którym domniemywa się, że producent utworu audiowizualnego na podstawie umowy nabywa wyłączne prawa majątkowe do eksploatacji tych utworów w ramach utworu audiowizualnego jako całości. W ocenie Sądu art. 70 ust. 2 pr.aut. wyłączał to domniemanie, skoro przyznawał twórcom uprawnienie do żądania wynagrodzenia na określonych polach eksploatacji i tym samym przywraca stosowanie reguł ogólnych, w zakresie w nim wskazanym. Wreszcie zauważyć trzeba, że wynagrodzenie będące przedmiotem roszczenia w niniejszej sprawie zostało uwzględnione w treści art. 18 ust. 3 pr.aut., który to przepis znajduje się w Rozdziale 3 Oddziale 2 zatytułowanym „Autorskie prawa majątkowe". Już zatem z samej systematyki ustawy wynika, że wynagrodzenie należne współtwórcom za korzystanie z utworów na polach eksploatacji wyszczególnionych w art. 70 ust 2 pr.aut. ma charakter autorskiego prawa majątkowego....
3. Zgodnie z udzielonym przez Ministra Kultury i Sztuki zezwoleniem powód uprawniony był do wykonywania zbiorowego zarządu prawami autorskimi do utworów audiowizualnych na polu eksploatacji w postaci „zwielokrotniania określoną techniką w tym techniką zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową". W ocenie Sądu w powyższy zakres wchodzi użyte w art. 70 ust. 2 pr.aut. określenie, tj. reprodukowanie utworu audiowizualnego na egzemplarzu przeznaczonym do własnego użytku osobistego....
4. Powyższego nie zmienia powołana przez pozwaną okoliczność występowania w ustawie również terminu „zwielokrotnienie" - art. 201 ust 1 pr.aut. „Posiadacze urządzeń reprograficznych, którzy prowadzą działalność gospodarczą w zakresie zwielokrotniania utworów dla własnego użytku osobistego osób trzecich (...)". Jednakże należy zauważyć, że w powyższym przepisie mowa jest o „urządzeniach reprograficznych\", za pomocą których dokonuje się „zwielokrotnienia". Zgodnie zaś z definicją słownikową „reprografia" to sporządzanie reprodukcji dokumentów. Skoro zatem urządzenie reprograficzne służy do reprodukcji dokumentów, a ustawodawca posłużył się w tym kontekście terminem „zwielokrotnienie\" to znaczy, że uznaje go za równoważny z terminem „reprodukcja"....
5. Domniemanie z art. 105 ust. 1 pr.aut. przejawia się nie tylko w aspekcie przedmiotowym (w zakresie pól eksploatacji co do których organizacji udzielono zgody na zarząd) ale także podmiotowym, tj. uprawnienia organizacji do reprezentowania konkretnych osób, w imieniu których występuje ona z roszczeniem....
6. W zakresie uprawnienia powoda do reprezentowania twórców zagranicznych w niniejszej sprawie, na wstępie stwierdzić trzeba, że w ocenie Sądu nie ulegało wątpliwości, że przysługuje im prawo do uzyskania wynagrodzenia na podstawie art. 70 ust. 2 pr.aut....
7. Domniemanie z art. 105 ust. 1 pr.aut. obejmuje również uprawnienie powoda do reprezentacji twórców zagranicznych....
8. Sąd nie podziela przy tym poglądu, zgodnie z którym już sam fakt zanegowania przez stronę w procesie domniemania z art. 105 ust 1 pr.aut. skutkuje jego obaleniem. Oznaczałoby to bowiem w rezultacie brak jakiegokolwiek domniemania, skoro sama negacja okoliczności nim objętej wystarczyłaby do jego wzruszenia. Takie rozumienie powyższego przepisu stanowiłoby zaprzeczenie istoty instytucji domniemania, którą jest przerzucenie ciężaru dowodu na drugą stronę co stanowi wyjątek od ogólnej zasady przewidzianej w art. 6 k.c., zgodnie z którym obowiązek ten spoczywa na osobie, która z konkretnego faktu wywodzi skutki prawne....
9. Domniemanie z art. 105 pr. aut. jest skuteczne wobec podmiotu, który nie ma zawartej umowy z organizacją zbiorowego zarządzania, a wykorzystuje utwory objęte ochroną prawną....
10. Skoro powód jako korzystający z domniemania nie musi udowadniać żadnego z faktów, których domniemanie dotyczy, to nieudana próba ich udowodnienia, nie powinna być uznana za skutkującą obaleniem domniemania....
11. W przedmiotowej sprawie obowiązanym do uiszczania opłat był podmiot korzystający z utworu audiowizualnego na polu eksploatacji - reprodukowania utworu audiowizualnego na egzemplarzu przeznaczonym do własnego użytku osobistego. Nie ulegało wątpliwości, że korzystającym jest podmiot, który uzyskuje ekonomiczną korzyść z faktu dokonania reprodukcji utworu. Należy podzielić ugruntowany w orzecznictwie pogląd, że w tym zakresie mieści się sprzedaż egzemplarzy czasopisma wraz z dołączonym do nich egzemplarzami nośników zawierających utwory audiowizualne....
12. Korzystającym jest też niewątpliwie podmiot, który w każdy inny niż sprzedaż sposób dystrybuuje egzemplarze utworu reprodukowanego na jego zlecenie....
13. Z treści art. 70 ust. 2 pkt 4 pr.aut. wynika, że określenie „przeznaczony do własnego użytku osobistego" stanowi charakterystykę egzemplarza, a nie celu dokonania reprodukcji....
14. Treść art. 70 ust. 2 pkt 4 i ust. 3 pr.aut. nie daje podstaw do przyjmowania, że przepisy te ograniczają obowiązek zapłaty wynagrodzenia przez korzystającego z utworu audiowizualnego reprodukowanego na egzemplarzu przeznaczonym do własnego użytku osobistego tylko do egzemplarzy utworów, które korzystający sprzedał. Przepis wyraźnie przyznaje wynagrodzenie współtwórcom filmu z tytułu reprodukowania utworu audiowizualnego na egzemplarzu przeznaczonym do własnego użytku osobistego, obarczając obowiązkiem jego zapłaty osobę korzystającą. Kluczowe są zatem dwa elementy: 1) reprodukowanie egzemplarzy utworu na egzemplarzu przeznaczonym do użytku osobistego i 2) korzystanie z tego działania. Brak jest podstaw do uznania, aby powstanie obowiązku zapłaty wynagrodzenia wiązało się tylko ze sprzedażą wprowadzonych do obrotu nośników. Wynagrodzenie jest bezpośrednio związane z faktem dokonania reprodukcji utworu i korzystaniem z tego w każdy możliwy sposób, nie tylko przez sprzedaż....
15. Nie poprzestając jedynie na wykładni językowej omawianego przepisu, podkreślenia wymaga, że cytowane wyżej uregulowanie ma także głębokie uzasadnienie z punktu widzenia wykładni celowościowej. Nie istnieją bowiem racje, które uzasadniałyby obciążenie obowiązkiem ponoszenia opłaty tylko podmiotu, który sprzedaje reprodukowane egzemplarze utworu, zaś zwolnieniem z niej tego podmiotu, który korzysta rozdając egzemplarze utworu razem ze sprzedawanymi innymi produktami, czerpiąc zyski z sprzedaży tych produktów lub z emitowanej przy tej okazji reklamy....
16. Ważnym czynnikiem przy ustalaniu stosownego wynagrodzenia powinno być ustalenie wysokości wpływów osiąganych z korzystania z utworów....
17. Pozwany, jak każdy wydawca, korzyści ze sprzedaży pism, do których dołączał filmy, czerpał głównie nie w postaci wpływu kwot uiszczanych przez nabywców pism jako ich cena, tylko z wynagrodzenia za zamieszczane w tych pismach reklamy....
18. Na nieporozumieniu - w przekonaniu Sądu - opiera się próba wyliczenia korzyści pozwanego uzyskanych z korzystania z utworów na podstawie różnicy w cenie pisma bez dodanej płyty i pisma z płytą, w porównaniu do kosztów wiążących się z dołączaniem płyt. Przecież pozwany wydawca nie dołącza płyty z filmem, aby zarobić na cenie sprzedanego egzemplarza, tylko po to, aby zwiększyć nakład i uzyskać wzrost przychodów z reklamy....
19. Nie można było też podzielić zapatrywania pozwanego, że wynagrodzenie z art. 70 ust. 2 pkt 4 pr. aut. powinno być naliczane wprost proporcjonalnie do ilości egzemplarzy utworu sprzedanych z czasopismami - a nie egzemplarzy utworów reprodukowanych i wykorzystanych na różne, w tym nieujawnione w sprawie, sposoby - wobec stwierdzenia, że korzyści z reprodukowania utworu polegały głównie na uzyskaniu wpływów od reklamodawców, a nie z samej sprzedaży....
20. Nie narusza art. 110 pr. aut. posłużenie się przy ustalaniu stosownego wynagrodzenia stawkami stosowanymi wobec innych korzystających z danego utworu, co w szczególności wynika z potrzeby respektowania ogólnych założeń dotyczących zbiorowego zarządzania, wynikających z jego istoty, w szczególności tego, że korzystający z praw objętych zbiorowym zarządem danej organizacji, znajdujący się w analogicznym położeniu, powinni być traktowani jednakowo (por. wyrok SN z 20 maja 1999 r., I CKN 1139/97, OSNC 2000/1/6)....
2015.04.14, wyrok częściowy Sąd Apelacyjny w Warszawie, sygn. akt VI ACa 1023/14
1. Żądanie organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi udzielenia na podstawie art. 105 ust. 2 u.p.a.p.p. informacji niezbędnych do określenia wysokości dochodzonych przez nią opłat powinno poprzedzać zgłoszenie roszczenia o ich zapłatę, gdyż każde żądanie zapłaty musi być określone w pozwie kwotowo....
2. Za nieuzasadnione należy w ocenie Sądu Apelacyjnego uznać pogląd pozwanego, według którego określeniu wpływów (przychodów) osiąganych przez pozwanego w związku ze sprzedażą czasopism, mogłyby służyć, co najwyżej, informacje dotyczące faktycznej sprzedaży poszczególnych nakładów czasopism, uwzględniające w szczególności dane dotyczące wielkości zwrotów poszczególnych nakładów jak również, że informacje o cenie egzemplarzy czasopism bez filmów i z filmami, same w sobie, czy też w powiązaniu z innymi informacjami żądanymi przez powoda, także nie mogą służyć określeniu takich wpływów (przychodów). Mogą bowiem służyć jedynie obliczeniu różnicy pomiędzy ceną detaliczną egzemplarza czasopisma z płytą a ceną takiego czasopisma bez płyty, nie mogą natomiast przyczynić się do określenia faktycznej sprzedaży poszczególnego nakładu czasopisma. Zasadnie powód w niniejszej sprawie wskazywał, że wysokość wynagrodzenie dochodzonego przez powoda jest uzależniona od liczby wyprodukowanych przez stronę pozwaną nośników z poszczególnymi filmami, w związku z czym uzasadnione jest żądanie zobowiązania strony pozwanej do podania takich informacji, zaś informacja o nakładzie danego czasopisma bez insertu i z insertem pozwoli na ocenę, czy dołączenie nośnika z filmem, poza podwyższoną ceną, przyniosło stronie pozwanej korzyści związane z podwyższeniem nakładu czasopisma. Zgodnie z art.70 ust.21 pkt 4 u.p.a.p.p. twórcom należy się stosowne wynagrodzenie z tytułu reprodukowania utworu audiowizualnego na egzemplarzu przeznaczonym do własnego użytku osobistego. Istotny jest więc nakład nośników wyprodukowanych przez stronę pozwaną, a nie informacja o faktycznie sprzedanych nośnikach czy zyskach strony pozwanej....
3. Legitymację bierną ma każdy, kto może udzielić niezbędnej informacji, lub jest w posiadaniu niezbędnego dokumentu....
2015.06.11, wyrok Sąd Apelacyjny we Wrocławiu, sygn. akt I ACa 470/15
1. Przesłanką uruchomienia domniemania że to producent jest wyłącznie uprawniony do korzystania i rozporządzana utworem, jest poprzedzające go wykazanie w pierwszej kolejności okoliczności zawarcia umowy producenckiej, z której to uprawnienie wynika. Taka konstrukcja domniemania ma więc znaczenie dla rozkładu ciężaru dowodu. Istotnym jest bowiem, że obowiązek wykazania powyższej okoliczności obciąża zgodnie z regułami dowodzenia wynikającymi z art. 6 k.c. stronę kwestionującą istnienie legitymacji procesowej czynnej, a więc stronę pozwaną....
2. Wynagrodzenie przewidziane w wymienionym przepisie należy się wskazanym w nim osobom w oderwaniu od wyłącznego prawa do korzystania z utworu i rozporządzania nim przysługującego producentowi....
3. W art. 70 ust. 21 u.p.a.p.p nie chodzi bowiem o podstawowe wynagrodzenie, należne autorowi od producenta z tytułu stworzenia utworu i umownego przeniesienia majątkowych praw autorskich, lecz o wynagrodzenie niemal jednolicie, zarówno w piśmiennictwie, jak i w judykaturze uznawane za wynagrodzenie dodatkowe...
4. Użytkownicy utworu na ogólnych zasadach ponoszą więc nie tylko odpłatność z tytułu korzystania z utworu na rzecz aktualnego podmiotu autorskich praw majątkowych tj. producenta, ale także wyjątkowo, na podstawie szczególnej regulacji zawartej w art. 70 ust. 21 u.p.a.p.p uiszczają kolejne wynagrodzenie wymienionym w nim podmiotom....
5. Tytuł do dochodzenia tantiem audiowizualnych (wynagrodzenia dodatkowego) ma swoją podstawę nie w przepisach ogólnych, a wyłącznie w przepisie art. 70 ust. 21 u.p.a.p.p., a konkretnie, skoro roszczenie dotyczyło wynagrodzenia z tytułu reprodukowania utworu audiowizualnego na egzemplarzu przeznaczonym do własnego użytku osobistego, punkcie 4 przepisu art. 70 ust. 21 u.p.a.p.p. W ramach powyższego pola eksploatacji, jak nakazuje orzecznictwo rozumianego szeroko, chodzi też bowiem o zwielokrotnianie utworu audiowizualnego na płytach przeznaczonych do przekazywania na własność indywidualnym odbiorcom do ich osobistego użytku, w czym mieści się także sprzedawanie egzemplarzy czasopisma wraz z wyprodukowanym egzemplarzem płyty z filmem...
6. Powód, jak wskazuje na to treść wspomnianego zezwolenia, jest uprawniony do zbiorowego zarządzania prawami do określonych kategorii utworów, bez względu na to, kto jest uprawniony z tytułu autorskich praw majątkowych do poszczególnych z nich, tj. czy przysługuje ono twórcy czy też producentowi. Na gruncie ww. przepisu w zakresie wykonywania zbiorowego zarządu stronie powodowej służy domniemanie, że jest uprawniona nie tylko do zarządzania i ochrony na wskazanych polach eksploatacji utworami, ale też, że w celu tej ochrony i na tym polu posiada legitymację procesową, jeśli wykazane zostanie, ... że określone kategorie dóbr zostały objęte uzyskanym zezwoleniem. Domniemanie, o którym mowa zwalnia tym samym organizację zbiorowego zarządzania od obowiązku wykazywania w zakresie pola eksploatacji określonego w zezwoleniu upoważnienia do reprezentacji zarówno w procesie o zapłatę, jak i o ujawnienie informacji i dokumentów...
7. Prawo do wynagrodzenia zastrzeżone na rzecz uprawnionych wymienionych w przepisie art. 70 ust 21 u.p.a.p.p może być dochodzone bez potrzeby obalania domniemania z art. 70 ust. 1. u.p.a.p.p. Innymi słowy, wystarczy zatem, że organizacja zbiorowego zarządzania powoła się na bezwzględne prawo do wynagrodzenia z art. 70 ust. 21 u.p.a.p.p. oraz swoją \"właściwość\" względem utworu, ... obalenie powyższego domniemania byłoby możliwe jedynie w przypadku wykazania przez pozwanego, że inna organizacja zbiorowego zarządzania wystąpi przeciwko niemu do tych samych utworów na tych samych polach eksploatacji,...
8. Legitymując się domniemaniem z art. 105 ust. 1 u.p.a.p.p., strona powodowa ma więc także prawo do żądania od pozwanego informacji o wykorzystaniu w utworach audiowizualnych utworów objętych przez niego zbiorowym zarządzaniem i ochroną na wskazanych polach, co statuuje art. 105 ust. 2. u.p.a.p.p. Nieuprawnione jest więc przyjęcie, że skoro powód nie jest uprawniony do dochodzenia ochrony praw autorskich do utworów wymienionych w pozwie, nie może domagać się udzielenia informacji na temat ich rozpowszechniania, skoro roszczenie informacyjne, o którym mowa w ww. przepisie jest odrębną, samodzielną i niezależną podstawą uprawniającą do wniesienia powództwa, która nie pozostaje w związku z faktem naruszenia autorskich praw majątkowych, ani w związku z naruszeniem innych uprawnień majątkowych wynikających z tego prawa....
9. Nie dyskwalifikuje roszczenia informacyjnego także ... okoliczność częściowego udzielenia przez stronę pozwaną żądanych informacji,...